Burn-out, wie heeft er nog nooit van gehoord? Een burn-out – en het herstel ervan – is een proces, je krijgt het niet van de ene dag op de andere en het is ook niet zomaar over. Je kunt dit proces indelen in acht fases, van het eerste begin tot het uiteindelijke herstel. Niet bij iedereen verlopen die fases in dezelfde volgorde en het kan ook zijn dat je het proces steeds weer moet doorlopen voordat je uiteindelijk in balans bent.
Fase een: Er lijkt nog niet zoveel aan de hand
Dé oorzaak van een burn-out is aanhoudende stress op de werkvloer. Stress hoort bij het leven en bijna iedereen heeft er weleens last van, maar als het chronisch wordt, krijg je er last van. In deze fase denk je dat je gewoon aan vakantie toe bent, en dat je met een weekje weg of een nachtje goed slapen wel weer zin hebt in je werk.
Fase twee: Er ontstaan symptomen
In deze fase beginnen zowel je lichaam als je geest te protesteren tegen de manier waarop je leeft en de continue overbelasting. Meestal is het eerste wat je merkt dat je minder goed slaapt, niet in slaap kunt komen, extreem vroeg wakker wordt of je niet fit en uitgerust voelt bij het opstaan. Je voelt je constant vermoeid en niet goed in je vel en je immuunsysteem laat het afweten, zodat je vatbaarder bent voor allerlei kwaaltjes en ziektes. Hoofdpijn, nekpijn, rugklachten, maag-darmproblemen en een gevoel van totale uitputting zijn de fysieke klachten die bij deze fase horen.
Fase drie: Het afglijden
In deze fase ga je merken dat er toch echt iets is. Je voelt je doodongelukkig op je werk, je raakt sneller geïrriteerd, je bent eerder boos, je voelt je opgefokt en agressief, je gaat de lat steeds hoger leggen, je wordt cynisch en negatief en uiteindelijk neem je steeds meer afstand van je werk. In deze periode kun je ook last krijgen van depressieve symptomen en je kunt geneigd zijn om meer te drinken en te roken. Je slaapproblemen worden chronisch en je voelt je eigenlijk nooit meer fit of uitgerust. Deze fase kan heel lang duren, vooral als je een sterke persoonlijkheid hebt of een hoog arbeidsethos. Zelf heb je eigenlijk nog steeds niet door dat je verkeerd bezig bent, en dat kan lang aanhouden.
Fase vier: De instorting
In deze fase, of eigenlijk op dit punt, geven zowel je lichaam en je geest het op. Van de ene dag op de andere kun je helemaal niets meer. Je ziet het niet meer zitten en je kunt het allemaal niet meer aan. De kans is groot dat je depressief bent en je geheugen, concentratie en focus ben je ook verloren. Dit is het punt dat je lichaam besluit dat het genoeg is geweest en in deze fase melden mensen zich ziek, nemen ontslag of zoeken een andere baan, in de hoop daar beter te functioneren. Maar al te vaak blijk je op je nieuwe werk ook niet meer te kunnen presteren, je bent immers ziek. Dit is het dieptepunt van het burn-out-proces en in deze periode ben je echt ziek. Dan komt er vaak een omslag, die in fase vijf begint te spelen.
Fase vijf: De wil om te herstellen
Dit is een heel zware periode, maar in wezen raak je langzaam weer op de goede weg. Op dit punt in het proces ben je waarschijnlijk ernstig depressief, je voelt een diepe schuld en schaamte en je bent zo teleurgesteld in jezelf dat je je minderwaardig gaat voelen. Maar er ontstaat wel de wil om te herstellen. De kans is groot dat je nu eindelijk behandeling gaat zoeken bij je huisarts, een coach of therapeut en echt aan je problemen gaat werken. Je hebt namelijk jarenlang jezelf overbelast, en dat hele proces moet je in kaart brengen.
Fase 6: De balans opmaken
In deze periode werk je hard aan je herstel en je begint alles wat duidelijker te zien. Als je in behandeling bent, leer je manieren om te ontspannen, te stoppen met piekeren, je slaapritme weer in orde te krijgen en hoe je een evenwicht kunt vinden tussen je gedachten en je emoties. Deze fase kenmerkt zich door verandering; je gaat nieuwe keuzes maken, anders over jezelf denken, nieuwe prioriteiten stellen en je oriënteren op een nieuwe toekomst en wellicht een heel andere carrière.
Fase 7: De wederopbouw
Tijdens deze fase ben je volop aan het herstellen. Je begint je innerlijke rust terug te vinden, je komt meer tot jezelf, je kunt je beter ontspannen en je weet ook wat je wel en niet aankunt. De relaties met je omgeving zullen verbeteren en eindelijk kun je weer gewoon slapen en uitgerust wakker worden. Ook je depressieve gevoelens en de uitputting zullen verminderen. Je bent er weer!
Fase 8: Een nieuwe toekomst
Dit is de laatste fase van het burn-out-proces, waarbij je gaat werken aan een terugkomst in de maatschappij en op de arbeidsmarkt. Omdat je nu beter weet wat je wilt en niet wilt, wat je mogelijkheden zijn, wie je bent en wat wel of niet bij je past, ga je andere keuzes maken. Dit is het moment dat je weer licht ziet in de duisternis en het gevoel hebt dat er nog een toekomst voor je ligt. Je depressie is opgetrokken en je kunt weer blij zijn en van dingen genieten. Het kan zomaar zijn dat je een heel nieuw talent bij jezelf ontdekt wat je wilt gaan gebruiken in je nieuwe job, of dat je je laat omscholen in een heel ander beroep. Maar het belangrijkste is dat je weer lekker in je vel zit en een ideale baan vind die écht bij je past!