De Engelse afkorting EMDR staat voor Eye Movement Desensitational Reprocessing en is gedefinieerd als een vorm van psychotherapeutische behandeling. Hierbij roept de therapeut traumatische herinneringen op en geeft de therapeut zintuiglijke input. De therapeut vraagt de patiënt om zich een traumatisch beeld voor ogen te halen en vervolgens de vingerbewegingen van de therapeut met de ogen te volgen. Dit is gedurende één minuut en heet een “set”. Na de set zal de therapeut vragen wat er bovenkomt – dat kan een gevoel zijn, een gedachte of een herinnering. Op basis hiervan gaat de therapeut verder en voert een ”body-scan” uit.
Wat is EMDR?
EMDR “neutraliseert” de herinnering van de nare gebeurtenis, daarmee nemen de psychische klachten af die door het trauma zijn veroorzaakt. Voorbeelden van psychische klachten zijn; vermijdingsgedrag, angst, depressie, lusteloosheid, herbelevingen, nachtmerries en flashbacks. De toepassing van EMDR is meestal bij PTSS, de posttraumatische stress-stoornis. Maar lijkt ook therapeutisch te werken bij pijnklachten, depressie en de Borderline Persoonlijkheidsstoornis. Het is een zeer intensieve maar kortdurende behandeling; je zou kunnen zeggen “kort maar krachtig.” De therapie is lang het onderwerp geweest van controverse, maar inmiddels staat wel vast dat hij effectief kan zijn. Afhankelijk van het type trauma. Betreft het een eenmalige schokkende gebeurtenis, dan is de werkzaamheid van EMDR op zijn best, maar bij langdurig en complex trauma lijkt de behandeling minder goed aan te slaan.
Trauma
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen niet-intentioneel trauma, zoals een ongeval, een natuurramp, een ziekte of een medische ingreep, en intentioneel trauma. Dat laatste is het gevolg van een opzettelijk veroorzaakte gebeurtenis, zoals een beroving, een verkrachting, oorlogsgeweld of fysieke of psychische mishandeling. Verder wordt er verschil gemaakt tussen trauma dat is veroorzaakt door een enkele gebeurtenis en traumatische gebeurtenissen die langdurig voorkomen. Type I trauma is het gevolg van een eenmalig incident. Type II trauma is het gevolg van een reeks gebeurtenissen, zoals in een oorlogssituatie of in het geval van langdurige mishandeling in de jeugd. We spreken dan ook wel van “complex trauma”. Deze vorm van trauma is zeer moeilijk te behandelen en vaak gaan er jaren gesprekstherapie overheen voordat de patiënt herstelt, als er al sprake is van herstel. Type I trauma veroorzaakt vaak een PTSS (posttraumatische stress-stoornis), terwijl type II trauma CPTSS veroorzaakt, ofwel complexe posttraumatische stress-stoornis.
Ontwikkeling EMDR
Francine Shapiro ontwikkelde EMDR in de eerste plaats voor de behandeling van trauma, complex trauma en PTSS. Therapeuten gebruiken de methode tegenwoordig ook voor de behandeling van andere stoornissen en ziektes. Zoals depressie, eetstoornissen, verslavingen, psychose, de borderline persoonlijkheidsstoornis, angsten, een laag zelfbeeld, een onvermogen om te presteren ondanks een voldoende intelligentie en allerlei vormen van pijn, waaronder ook fantoompijn. Toch blijft EMDR een van de best geëvalueerde therapieën bij (C)PTSS. Over de werking van EMDR is nog steeds veel onbekend of controversieel. Wat vaststaat, is dat de therapie invloed heeft op de hersenen. Een veel gehanteerde hypothese is dat de bilaterale bewegingen de communicatie tussen de linker- en rechterhelft van de hersenen bevorderen. Hierdoor wordt het verwerkingsproces weer in gang gezet en wordt herstel versneld. Het grote voordeel van EMDR is dat het een kortdurende therapie is. Sommige patiënten hebben al genoeg aan drie tot vijf sessies van drie kwartier. Is het trauma ernstiger, of als er sprake is van complex trauma, kan dit langer zijn.